Để xác định vị trí các điểm trên trái đất thì những người vẽ bản đồ và nhà địa lý thường theo dõi các đường ngang và dọc được gọi là kinh độ và vĩ độ trên bề mặt Trái Đất.
Hãy cùng Tài Nguyên và Môi Trường Hà Nội tìm hiểu 2 khái niệm này !!
Kinh độ là gì ?
Kinh độ là các điểm định hướng địa lý xác định vị trí của hướng đông hay tây trên Trái đất. Các điểm được đo bằng độ và được ký hiệu bằng chữ Hy Lạp λ (đánh vần là lambda). Để thiết lập kinh độ của các địa điểm trên Trái đất, các nhà khoa học đo bằng góc đông hoặc tây so với kinh tuyến gốc.
Tính toán kinh độ
Kinh độ được biểu thị bằng phép đo góc bắt đầu từ 0 ° đến + 180 ° về phía đông và -180 ° về phía tây.
Mỗi độ kinh độ cách nhau được phân tách bằng 60 phút và một phút lần lượt được chia thành 60 giây.
Đối với mục đích chính xác, giây được ghi bằng số thập phân như 23 ° 27,5 ′ E.
Vị trí này cũng có thể được viết dưới dạng phân số thập phân như 23.45833 ° E.
Phần góc cũng có thể được chuyển thành radian được sử dụng trong tính toán như một phần được ký của π(pi) hoặc một phần không dấu là 2 π.
Trong quá trình tính toán, hậu tố tây / đông được bỏ đi để được thay thế bằng ký hiệu âm (-) phía tây của đường kinh tuyến gốc trong khi dấu dương (+) được sử dụng để biểu thị các vị trí ở phía đông của đường kinh tuyến gốc.
Để xác định kinh độ của một địa điểm, chênh lệch thời gian giữa địa điểm đó và thời gian phối hợp chung (UTC) được tính toán.
Do có 24 giờ trong một ngày và 360 độ trong một đường tròn nên Mặt Trời di chuyển trên bầu trời với tốc độ 15 độ mỗi giờ (360°/24 giờ = 15°/giờ).
Vì thế nếu múi giờ của một người nào đó là 4 giờ nhanh hơn UTC thì người này ở gần với kinh độ 60° (4 giờ × 15° /giờ = 60°).
Vĩ độ là gì ?
Vĩ độ là khoảng cách góc của bất kỳ điểm nào trên Trái đất được đo ở phía bắc hoặc phía nam của đường xích đạo tính theo độ, phút và giây. Và đường xích đạo là đường đi vòng quanh Trái đất và nằm giữa hai cực Bắc và Nam, nó có là vĩ độ 0 °.Trên bản đồ, đây là những đường chạy dọc từ đông-tây.
Các giá trị tăng về phía bắc của đường xích đạo và được coi là dương và các giá trị ở phía nam của đường xích đạo được xem là âm. Ví dụ: nếu vĩ độ 30 ° N được đưa ra, điều này có nghĩa là nó ở phía bắc của đường xích đạo. Vĩ độ -30 ° hoặc 30 ° S là một vị trí phía nam của đường xích đạo.
Tính toán vĩ độ
Hiện nay, vĩ độ vẫn được đo bằng độ, phút và giây. Một mức độ vĩ độ vẫn là khoảng 69 dặm (111 km) trong khi một phút là khoảng 1,15 dặm (1,85 km).
Một giây vĩ độ chỉ hơn 100 feet (30 m). Ví dụ, Paris, Pháp có tọa độ 48 ° 51’24”N. 48 ° chỉ ra rằng nó nằm gần vĩ tuyến 48 trong khi phút và giây cho biết mức độ gần với đường đó. N cho thấy nó ở phía bắc của đường xích đạo.
Ngoài độ, phút và giây, vĩ độ cũng có thể được đo bằng độ thập phân . Vị trí của Paris trong định dạng này trông giống như, 48.856 °.
Cả hai định dạng đều đúng, mặc dù độ, phút và giây là định dạng phổ biến nhất cho vĩ độ.
Tuy nhiên, cả hai đều có thể được chuyển đổi lẫn nhau và cho phép mọi người định vị các địa điểm trên Trái đất trong phạm vi inch.
Một hải lý , một loại dặm được sử dụng bởi các thủy thủ và hoa tiêu trong các ngành vận tải và hàng không, đại diện cho một phút vĩ độ. Song song của vĩ độ cách nhau khoảng 60 hải lý (nm).
Cuối cùng, các khu vực được mô tả là có vĩ độ thấp là những khu vực có tọa độ thấp hơn hoặc gần xích đạo hơn trong khi những khu vực có vĩ độ cao có tọa độ cao và rất xa.
Ví dụ: Vòng Bắc Cực, có vĩ độ cao là 66 ° 32’N. Bogota, Columbia với vĩ độ 4 ° 35’53”N ở vĩ độ thấp.
